Problem, gdy dziecko nie chce robić kupy, zdarza się dość często. Przyczyn takiej sytuacji może być wiele. Wpływać na nią może zła dieta wywołująca zaparcia. Często jednak za Koniecznie zobacz, co może zaintrygować 8-miesięczne dziecko. Proponowane przez nas zabawy i aktywności wspierają dziecięcy rozwój na każdym poziomie – od fizycznego, przez umysłowy, po emocjonalny i społeczny. Fantastyczne jest to, że rozwój malucha stymulują pozornie proste zabawy i zwyczajne przedmioty. Dlatego baw się z 9 miesiąc życia dziecka to czas na pierwsze próby przemieszczanie się dziecka: pełzanie czy raczkowanie. Dowiedz się jakie umiejętności posiada niemowlę. Ile mierzy dziecko 9-miesięczne? Niemowlę 9 miesięcy osiąga wagę od 8 do 11 kg, mierzy 70–78 cm wzrostu. Co robi dziecko w 8 miesiącu zycia? Co potrafi 8-miesięczne dziecko? 8-miesięczne niemowlę umie chwytać jednocześnie trzema palcami: kciukiem, wskazującym i środkowym (chwyt nożycowy lub pęsetowy). Zaczyna również coraz Kiedy rodzi się dziecko, rodzi się miłość JOHNSON’S® Baby Anna Parcheta Karmienie Co potrafi 8-miesięczne niemowlę? - test Małgorzata Malinowska Średnio maluchy w tym wieku ważą ok. 8 kg ( dziewczynki 7.6 kg, chłopcy 8.3), a ich wzrost mieści się w granicach 68-72 cm. 7. miesiąc życia dziecka – rozwój fizyczny Ponieważ maluszek udoskonala wszystkie umiejętności ruchowe, które rozwijał do tej pory, jego aktywność ruchowa dziecka przejawia się na wielu płaszczyznach. . Dziecko (8 miesięcy) to coraz bardziej samodzielny szkrab. Umie już siedzieć, a także raczkować. Zwiększa to możliwości dziecka – może dostać się w miejsca, o których do tej pory mógł tylko pomarzyć. Na siedząco dużo łatwiej sięgnąć po różne przedmioty, które do tej pory były poza zasięgiem (na przykład skrawek obrusa!), a raczkując można przemierzać cały pokój, a nawet się z niego wydostać. Bardzo ważne jest, aby mieć takiego malucha na oku. Zobacz film: "Rozwój niemowlęcia miesiąc po miesiącu" spis treści 1. 8 miesiąc życia dziecka - rozwój fizyczny 2. 8 miesiąc życia dziecka - pielęgnacja 1. 8 miesiąc życia dziecka - rozwój fizyczny 8 miesięczne dziecko potrafi już samo siedzieć, chociaż jeszcze zdarza mu się stracić równowagę i opaść na ziemię, dlatego dobrze jest pamiętać o zapewnieniu mu miękkiego lądowania. Maluch rozpoczyna pierwsze eksperymenty z raczkowaniem, co znacznie zwiększa jego "mobilność". Niektóre maluchy zaczynają wstawać, jednak są to pierwsze nieudolne próby, które trzeba kontrolować i asekurować dziecko, by nie zrobiło sobie krzywdy. Chwytanie niemowlaka jest także sprawniejsze w ósmym miesiącu życia niż do tej pory. Potrafi do uchwytu wykorzystać aż trzy palce, kciuk, palec wskazujący i palec środkowy. Lepsza koordynacja oko-ręka pozwala także na samodzielne jedzenie dziecka. Można mu wręczyć gotowanego kalafiora lub banana, aby poćwiczył samodzielne jedzenie prosto z rączki. Biorąc pod uwagę dużą "mobilność" szkraba w 8 miesiącu życia, a także jego jeszcze niedostatecznie rozwinięte poczucie przestrzeni, dobrze jest stworzyć mu bezpieczny dom. Podstawową sprawą jest pozabieranie drobnych, ostrych lub ważnych przedmiotów (takich, które dziecko mogłoby podrzeć, pogryźć i zniszczyć) z ziemi i miejsc, gdzie dziecko dosięgnie (np. z krzeseł). PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem: Morfologia 8-miesięcznego dziecka - odpowiada lek. Izabela Brym Co oznaczają torbiele u 8-miesięcznego dziecka? - odpowiada lek. Izabela Ławnicka Jak powinno wyglądać żywienie u 8-miesięcznego dziecka? - odpowiada lek. Tomasz Budlewski Wszystkie odpowiedzi lekarzy Podłoga powinna być czysta, bo różnego rodzaju kłaczki i brud także mogą zaciekawić malucha na tyle, by je włożył do buzi i połknął. Innym zagrożeniem są gniazdka elektryczne, które najlepiej zabezpieczyć specjalnymi, plastikowymi zaślepkami. Jeśli w domu są schody, trzeba je odgrodzić od dziecka, np. wykorzystując specjalne barierki ochronne. Blokady dobrze jest założyć na wszystkie szuflady i szafki w zasięgu 8 dziecka. Zabezpieczenia wymagają też ostre krawędzie mebli. Dobrze jest także pomyśleć o bezpiecznym miejscy na kwiaty doniczkowe, zanim zostaną przeżute przez dziecko. Pół biedy, jeśli nie mamy w domu roślin trujących, ale np. difenbachia może być dla dziecka bardzo niebezpieczna. W 8 miesiącu życia dziecko staje się coraz bardziej ruchliwe, więc powinniśmy uważać na jego otoczenie (123RF) 2. 8 miesiąc życia dziecka - pielęgnacja Niemowlę (8 miesięcy) potrafi na coraz dłużej skupić uwagę obserwując czy słuchając. Nie ma już żadnych problemów z rozpoznaniem swojego imienia, na które od razu reaguje. Pojawiają się u dziecka gesty o stałym znaczeniu, takie jak wyciąganie rączek znaczące, że maluch chce na ręce, odpychanie oznaczające odmowę, kiedy maluchowi coś nie smakuje lub się najadło. Coraz więcej emocji komunikuje otoczeniu także za pomocą dźwięków. Pokazuje zdziwienie, radość, strach, niezadowolenie. Maluszek może się przytulać do zabawek i miękkich misiów, aby poczuło się bezpiecznie. Fascynujące dla szkraba są następstwa jego działań. To właśnie dlatego z zapałem rzuca zabawkami i patrzy, gdzie upadną. Mimo swojej powtarzalności, to zabawa na długo fascynująca malucha. polecamy Obserwowanie, jak z dnia na dzień zmienia się dziecko i jakie umiejętności nabywa, jest niesamowitym doświadczeniem dla każdego rodzica. W dzisiejszym wpisie zajmiemy się tym, jak rozwija się siedmiomiesięczne dziecko i maluszek 8-miesięczny. 7-miesięczne dziecko – rozwój Między siódmym a ósmym miesiącem życia dziecko intensywnie się rozwija. Najpierw przyjrzymy się tej młodszej grupie – jak rozwija się 7-miesięczne niemowlę? Fizyczny rozwój 7-miesięcznego niemowlaka Dziecko w 7. miesiącu waży niemalże 2 razy tyle, co przy urodzeniu (średnio jest to około 8 kilogramów). Maluch wówczas przybiera na wadze około 800 gramów. 7-miesięczne dziecko – sen Na tym etapie maluch przesypia 13,5-15 godzin na dobę. W nocy jest to 10-12 godzin, w dzień 3-3,5 godziny. Niemowlę 7 miesięcy. Co potrafi? Rozwinęła się u niego umiejętność żucia, dzięki czemu jest w stanie przyswajać coraz więcej pokarmów. W spożywaniu pierwszych stałych posiłków pomagają niemowlakowi stopniowo pojawiające się zęby. Dziecko 7 miesięcy – dieta Jak powinna wyglądać dieta dziecka w 7 miesiącu życia? To nadal czas na karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym. Z drugiej strony w tym czasie maluch powinien być już oswojony z rozszerzaniem diety. O wiele łatwiej jest już stosować metodę BLW, która wymaga przyjmowania pozycji siedzącej. Możesz mu wówczas podawać między innymi kukurydzianą lub ryżową kaszkę z dodatkiem gotowanej marchewki czy ziemniaka lub jabłkowego puree oraz przetarte morele, gruszki lub maliny. Dietę 7-miesięcznego dziecka warto wzbogacić także o brokuły, seler, kalafiora, fasolkę szparagową, buraki, pora, pietruszkę czy cukinię. Ruchowy rozwój 7-miesięcznego dziecka Co potrafi 7-miesięczne dziecko w zakresie ruchu? W znaczącej części przypadków, 7-miesięczne dziecko potrafi już siedzieć. Niektóre maluchy zaczynają wówczas swoje pierwsze próby raczkowania. Pozostałe chętnie pełzają, odpychając się rączkami do tyłu lub nóżkami do przodu. Część dzieci w wieku 7 miesięcy czołga się, naprzemiennie podkurczając ręce oraz nogi (pozycja ta nazywana jest amfibią). To bardzo ważna umiejętność wpływająca na rozwój fizyczny — wykonywane przez malucha naprzemienne ruchy przyczyniają się bowiem do tworzenia się nowych połączeń nerwowych pomiędzy półkulami. Być może zainteresuje Cię także nasz artykuł: Raczkowanie – kiedy dziecko zaczyna raczkować? 7-miesięczne niemowlę chętnie przekręca się z pleców na brzuch lub podciąga się, próbując usiąść. Ze względu na silne mięśnie, ruch ten wykonuje ono z łatwością. Niemowlę mające 7 miesięcy jest również w stanie utrzymać zabawkę w obu rączkach jednocześnie i chwytać przedmioty przy pomocy palca wskazującego lub kciuka. Niemowlę 7. miesiąc – mowa Charakterystyczne dla rozwoju niemowlaka w 7. miesiącu jest również powtarzanie identycznych sylab o różnej głośności i w różnych intonacjach. Coraz dokładniej wypowiada ono słowo, zapamiętuje je i powtarza. Siedmiomiesięczne dziecko chętnie porozumiewa się przy pomocy gestów i bardzo lubi bawić się z rodzicami w naśladowanie. Maluch w tym wieku reaguje zarówno na swoje imię, jak i proste polecenia. Przeczytaj także: Głużenie a gaworzenie. Kiedy dziecko zaczyna mówić? Emocje i rozwój intelektualny dziecka w 7. miesiącu Charakterystyczne dla rozwoju niemowlaka w 7. miesiącu jest demonstrowanie coraz to silniejszej więzi z mamą, co objawia się potrzebą nieustannej uwagi i obecności. Jako że potrzeba bliskości u 7-miesięcznego niemowlęcia jest niezwykle duża, powinnaś zadbać o jej zaspokojenie. Jedynie wówczas rozwój emocjonalny malucha przebiegać będzie w sposób prawidłowy i będzie on w stanie pokonać lęk separacyjny, który jest charakterystyczny dla dzieci w tym wieku. 7-miesięczne maluchy często wpadają w histerię — czy to na widok sąsiada, czy podczas wizyty u lekarza. Tolerują one wyłącznie te osoby, które dobrze znają. Widząc je i słysząc ich głos, śmieją się i wyciągają ręce. Charakterystyczny dla niemowląt w 7 miesiącu jest również rozwój inteligencji. Pociecha odkrywa wówczas, że jeżeli zacznie płakać, mama podejdzie do niego i wyciągnie je z łóżeczka. Zdaje sobie także sprawę z tego, że odwracając główkę podczas karmienia zasygnalizuje, że nie ma ochoty na jedzenie. 7-miesięczne niemowlęta chętnie zrzucają zabawki na ziemię i czekają aż rodzice podejdą, by je podnieść. Wówczas robią to ponownie. Dzieci w tym okresie są niezwykle ciekawe świata. Na spacerach chętnie rozglądają się i obserwują otoczenie. Ich zmysły są w pełni rozwinięte i są w stanie dostrzec każdy szczegół i dźwięk. Skok rozwojowy – 7. miesiąc życia Jeśli spojrzeć w kalendarz rozwoju dziecka, na 7. miesiąc życia przypada piąty skok rozwojowy. Może on wystąpić już w 6. miesiącu, jednak z reguły przeciąga się także na miesiąc siódmy. Na rozwój dziecka w tym czasie składa się pojawienie się wspomnianego już lęku separacyjnego oraz uwrażliwienie na szczegóły. Dziecko zaczyna dostrzegać związki przyczynowo-skutkowe. Nic więc dziwnego, że na tym etapie życia dziecka poradzenie sobie z coraz większą ilością odbieranych bodźców może być trudne. Przeczytaj więcej: Rozwój niemowlaka a skoki rozwojowe – co trzeba wiedzieć? Rozwój niemowlaka w 8. miesiącu Wiesz już, jak krok po kroku rozwija się dziecko w wieku 7 miesięcy. Czas zająć się rozwojem niemowlaka w 8. miesiącu życia. Ile powinno ważyć 8-miesięczne dziecko? Co powinno umieć 8-miesięczne dziecko? Ile powinno ważyć 8-miesięczne dziecko? Po przekroczeniu 6. miesiąca życia, dzieci średnio przybierają na wadze około 0,3-0,4 kilograma. Maluchy karmione piersią, które do tej pory były nieco pulchniejsze, w okresie tym zaczynają szczupleć. Te, które żywione były mlekiem modyfikowanym, mogą stać się okrąglejsze. Na to, ile waży ośmiomiesięczne dziecko, wpływ ma również zakres wykonywanych przez niego ruchów oraz indywidualny temperament. Ruchliwe, żywe maluchy mające 8 miesięcy, spalają dużo kalorii, a co za tym idzie — są szczuplejsze od tych spokojnych. Jak sprawdzić, czy waga 8-miesięcznego dziecka jest prawidłowa? Kluczową kwestią jest tutaj urodzeniowa masa ciała. W 8. miesiącu życia waga dziecka powinna być wyższa o około 1-1,5 kilograma od tej, w której maluch przyszedł na świat. Fizyczny rozwój 8-miesięcznego dziecka 8. miesiąc życia dziecka to czas, kiedy bardzo intensywnie rozwija się ono ruchowo. Maluch jest w stanie sam zjeść trzymają w dłoniach przekąskę czy napić się z kubka z dzióbkiem. W ten sposób trenuje on umiejętności, takie jak gryzienie oraz żucie. Znacząca część dzieci w wieku 8. miesięcy siedzi, a niektóre z nich podejmują próby przejścia do stawania na czworakach. 8-miesięczne dziecko przemieszcza się raczkując, pełzając, turlając się czy przesuwając się na pupie. Co za dynamiczny rozwój fizyczny! Co potrafi 8-miesięczne dziecko? Jest ono w stanie bawić się równocześnie dwoma zabawkami, uderzając nimi o siebie. Chętnie przekłada je z ręki do ręki, przyglądając się im, wkładając je do buzi, obracając je i nasłuchując wydawanych przez nie dźwięków. 8-miesięczne niemowlę chwyta przedmioty równocześnie kciukiem oraz palcem wskazującym i środkowym. Emocjonalny i intelektualny rozwój niemowlaka w 8. miesiącu 8. miesiąc życia dziecka to czas, w którym jest ono niezwykle mocno związane z mamą i nieufne w stosunku do obcych osób. Pozostawione na chwilę samo w pokoju często krzyczy i płacze, nie rozumiejąc, że rodzic, którego stracił z oczu, nie zniknął na zawsze. W czasie spacerów, dzieci mające 8 miesięcy bardzo chętnie przyglądają się otaczają-cemu je światu. Nie chcą one wówczas leżeć, a zamiast tego wolą przyjmować pozycję siedzącą. 8. miesiąc życia dziecka a zabawa Sporo niemowląt mających 8 miesięcy jest w stanie bawić się samodzielnie przez krótki czas. Dzieci w tym okresie koordynują swoje ruchy i przetwarzają uprzednio zdobyte doświadczenia. Jedną z ulubionych zabaw 8-miesięcznych dzieci jest wyciąganie i wkładanie przedmiotów do pojemników. Równie chętnie zrzucają one zabawki na ziemię. W ten sposób niemowlaki poznają zależności przyczynowo-skutkowe. Niemowlę 8 miesięcy – mowa Co umie 8-miesięczne dziecko w zakresie mowy? Ważnym elementem rozwoju niemowlęcia w 8. miesiącu są powtarzane przez niego sylaby, które powoli zmieniają się w pierwsze słowa. Dziecko jest wówczas w stanie skupić uwagę na kilka minut, na przykład podczas czytania mu bajki czy śpiewania piosenki. Typowym etapem rozwoju dziecka w 8 miesiącu jest także naśladowanie gestów oraz słów. Maluchy w tym okresie lubią zwracać na siebie uwagę wydawanymi dźwiękami. Reagują na swoje imię i są w stanie okazywać emocje, takie jak zadowolenie czy złość. Przeczytaj także: Jak nauczyć dziecko mówić? Sposoby wspierania nauki mowy Wspieranie dziecka w 8. miesiącu życia Jak wspierać rozwój niemowlaka w 8 miesiącu? Możesz zachęcać go do raczkowania, układając ulubione zabawki w niewielkiej odległości od niego. Podczas spacerów pozwól mu dotykać kamieni, liści czy trawy — to najlepszy sposób na poznawanie otaczającego go świata. Spędzaj czas z dzieckiem czytając mu i pokazując mu znajdujące się w książeczkach ilustracje. Stosuj również gesty, które pomogą mu zrozumieć wypowiadane przez Ciebie do niego słowa, na przykład kiwaj głową, gdy mu potakujesz. Czas na podsumowanie. Rozwijający się niemowlak w 7 miesiącu życia najczęściej umie już siedzieć bez podparcia, rozumie pojedyncze słowa i jest niezwykle ciekawy otaczającego go świata. To także okres, w którym zaczynają pojawiać się kolejne mleczne zęby, a maluszek doskonali swój chwyt, mowę oraz umiejętność raczkowania. Natomiast dla rozwoju Twojego dziecka w 8. miesiącu życia charakterystyczne jest między innymi samodzielne siedzenie, podejmowanie prób wstawania, coraz większa sprawność manualna oraz umiejętność okazywania emocji. Dziecko 8-miesięczne coraz lepiej radzi sobie z samodzielną zabawą i potrafi reagować na swoje imię. Przeczytaj również artykuły Jak nauczyć dziecko siadać? oraz zapoznaj się z produktami dla dzieci i niemowląt NIVEA BABY: emolientów dla niemowląt oraz chusteczek nawilżanych dla dzieci i niemowląt. Przeczytaj także: To także Ci się spodoba Wraz z nadejściem ósmego miesiąca życia dziecka, nadchodzi prawdziwa rewolucja. Maluch z powodzeniem potrafi już wyrażać podstawowe emocje, w tym zadowolenie i złość. Do tego jego ciekawość nie pozwala mu spędzić w jednym miejscu dłuższej chwili, bo przecież tyle miejsc w domu jest jeszcze do zobaczenia. Jak opanować pełzającego niemowlaka?W ósmym miesiącu życia dziecko szczególnie dynamicznie rozwija się pod kątem ruchowym. Większość dzieci w tym wieku potrafi już samodzielnie i pewnie siedzieć. Co więcej, niektóre maluchy próbują swoich sił w raczkowaniu czy czołganiu się. Najlepszą zabawą w tym czasie jest uciekanie rodzicom do drugiego pokoju czy też opróżnianie szuflad, gdy tylko odwrócą głowę, chociaż na to także czas, gdy waga dziecko zaczyna się normować i jej miesięczny przyrost nie jest już tak duży jak wcześniej. Jest to zupełnie normalne. Niemowlę zaczyna za to nadrabiać i rośnie wzdłuż, co miesiąc o ponad centymetr. Dziewczynki w wieku ośmiu miesięcy mierzą zazwyczaj od 64 do 73 cm, z kolei dla chłopców norma ta wynosi od 66 do 74 oceny prawidłowej wagi i wzrostu dziecka służą siatki centylowe. Przy ich pomocy możemy określić, jak wymiary naszego niemowlaka wypadają na tle rówieśników tej samej płci, w tym samym wieku i pochodzących z tej samej psychiczny dziecka w 8 miesiącuÓsmy miesiąc życia dziecka może być trudny dla rodziców. Z jednej strony da się zaobserwować coraz większą samodzielność dziecka, które chętnie raczkuje do drugiego pokoju, by tam w samotności pobawić się tym, co znajdzie, a z drugiej strony wciąż silny może być okazywany lęk separacyjny. Nawet najkrótsze rozstanie z rodzicem może być powodem do ogromnego smutku i płaczu. W tym czasie należy wykazać się ogromną cierpliwością, by wytłumaczyć i pokazać dziecku najważniejszy związek przyczynowo-skutkowy, czyli, że znikająca za drzwiami łazienki mama zawsze wieku ośmiu miesięcy dziecko nabiera coraz większej siły, nie do końca zdając sobie z tego sprawę. Jego ulubionym zajęciem może stać się gryzienie, szczypanie czy też ciągnięcie za włosy. Maluch nie jest świadomy tego, że sprawia tym ból drugiej osobie. Zadaniem rodzica jest tłumaczenie dziecku, raz po raz, że takim zachowaniem powoduje krzywdę. Jeśli posiadamy w domu zwierzęta, warto wtedy zwrócić szczególną uwagę na ich relację z potrafi 8-miesięczne dziecko?Niektóre dzieci w wieku ośmiu miesięcy zaczynają raczkować. Jest to jeden z etapów uznawanych za milowe w rozwoju dziecka. Jest tak przede wszystkim ze względu na naprzemienny schemat przemieszczanie się. Opanowanie go jest istotne dla prawidłowego rozwoju mózgu, gdyż świadczy o komunikowaniu się ze sobą obu półkul mózgowych. Ominięcie tego etapu może w późniejszym czasie skutkować zaburzeniami sensorycznymi czy też problemami z nauką pisania i czytania. Raczkowanie to również istotny element nauki chodzenia, gdyż pozytywnie wpływa na gibkość kręgosłupa i przygotowanie mięśniowe do swobodnego chodu. Z tego też względu warto zachęcać dzieci do raczkowania poprzez zabawki typu piłka, samochodzik czy toczące się owoce, zachęcające do przemieszczania się w ich jeszcze umiejętności posiada dziecko w wieku ośmiu miesięcy?samodzielnie siada z pozycji leżącej,potrafi pełzać lub przesuwać się w pozycji siedzącej, z jedną nóżką pod pośladkiem,rozwija mowę poprzez powtarzanie łańcuchów sylab,potrafi komunikować się z rodzicami również niewerbalnie, np. wyciągając rączki, gdy chce być wyjęte z łóżeczka,lubi bawić się w zabawy wykorzystujące dotyk typu „koso, kosi łapki”,umie klaskać w dłonie,przy chwytaniu zaczyna posługiwać się także kciukiem, tzw. chwyt nożycowy,lubi upuszczać przedmioty i śledzi je wtedy dziecka w 8 miesiącu życiaChociaż dla ośmiomiesięcznego dziecka wciąż ważnym posiłkiem pozostaje mleko mamy bądź też mleko modyfikowane, to jego menu pokarmów stałych powinno być nieustannie rozszerzane. Jest to etap, gdy w formie stałej powinny być serwowane co najmniej dwa posiłki serwowane dziecku powinny zawierać jak najwięcej substancji odżywczych. Jako przekąski najlepiej sprawdzą się świeże, bądź gotowane na parze owoce czy w wieku ośmiu miesięcy stają się bardzo samodzielne jeśli chodzi o jedzenie. Potrafią już same napić się ze swojego kubka, a także zjeść rączką to, co mają podane na talerzu. Serwowane przez mamę posiłki to najlepszy trening gryzienia i żucia. Tym bardziej że ósmy miesiąc to czas, gdy przebijać mogą się kolejne zęby. Tym razem pora na dolne i górne w tym czasie twardych i schłodzonych produktów spożywczych może przynieść ulgę i odwrócić uwagę dziecka od bólu spowodowanego wyrzynającymi się zębami. Z drugiej strony, w kulminacyjnym momencie pojawienia się dwójek, dziecko może odmówić przyjmowania pokarmów stałych i to też trzeba zaakceptować. Można odpuścić temat na kilka dni i wrócić do tego rodzaju posiłków, gdy największy ból szczepień – 8 miesiąc życiaNa ósmy miesiąc życia dziecka opracowany przez specjalistów kalendarz nie przewiduje żadnych szczepień. Wyjątkiem jest realizowanie szczepień opóźnionych z powodów medycznie uzasadnionych. Przerwa między dawkami dłuższa niż zalecana w aktualnym Programie Szczepień Ochronnych nie wymaga rozpoczynania całego schematu od początku. Jest jednak niekorzystna, gdyż opóźnia moment uzyskania przez dziecko optymalnej ochrony przed chorobą. 9 - 12 miesięcy Gdy Twoje dziecko jest w wieku 9 miesięcy, wszędzie go pełno! Co więcej, jego ruchy znacznie przyspieszyły – zapewne raczkuje teraz naprawdę sprawnie i szybko. Maluszek też coraz więcej rozumie, dalej wyraża własne zdanie i jest bardzo emocjonalny w okazywaniu Ci miłości, czułości i przywiązania. To bardzo wzruszające momenty dla każdej mamy! 7min. czytania Lip 23, 2019 Dzieci w 9. miesiącu zazwyczaj wzmacniają umiejętności ruchowe opanowane w poprzednich miesiącach – takie jak siadanie czy raczkowanie. Twój maluszek ma coraz silniejsze nóżki, toteż może już nawet próbować stawać. Coraz więcej działań podejmuje celowo, z wyraźną świadomością tego, co chce nimi osiągnąć. Towarzyszy temu początek rozumowania dedukcyjnego – opartego na wyciąganiu wniosków. To bardzo cenny etap w rozwoju psychicznym dziecka! Rozwój fizyczny W 9. miesiącu niemowlę zwykle przemieszcza się we wręcz zaskakującym tempie. Zaczyna też próbować podciągnąć się w górę, do stania, trzymając się przy tym np. mebli, poręczy, ramy łóżeczka. Dlatego jeśli jeszcze nie obniżałaś poziomu materaca w łóżeczku, teraz powinnaś to zrobić! Maluszek może bowiem nagle zaskoczyć Cię nowymi umiejętnościami, a musisz oczywiście zapewnić mu pełne bezpieczeństwo. Dziecko znacznie rozwija też technikę chwytu – potrafi wziąć przedmioty do ręki, używając tylko dwóch paluszków, co pozwala mu na bardzo precyzyjne ruchy. Zadbaj więc także o porządek w otoczeniu, aby uchronić swoją pociechę od wzięcia w rączki niepowołanych przedmiotów! Pod koniec 9. miesiąca dziecko zazwyczaj: podnosi się do siedzenia zarówno z leżenia na plecach (wcześniej jednak musi najpierw obrócić się na boczek), jak i z pozycji do raczkowania; gdy lekko traci równowagę, potrafi się podeprzeć rączkami doskonali raczkowanie – robi to coraz szybciej (choć bywają też niemowlęta, które zupełnie pomijają ten etap) trzymając się np. za poręcz łóżeczka czy brzeg kanapy, próbuje stanąć na szeroko rozstawionych nogach gdy uda mu się stanąć, nie potrafi z tej pozycji samo usiąść – trzeba mu w tym pomóc! dzięki rozwojowi koordynacji wzrokowo-ruchowej chwyta rzeczy kciukiem i palcem wskazującym, co pozwala mu podnieść np. okruszki lub zdjąć sobie czapkę używa palca wskazującego zgodnie z jego głównym przeznaczeniem – gestem obrazuje, czego chce, lub np. pokazuje detale przedmiotów Rozwój psychiczny Dziecko w 9. miesiącu zaczyna być prawdziwym melomanem! Możesz zaobserwować, że ma już swoje ulubione piosenki, do których zaczyna rytmicznie się poruszać. Uwielbia też zabawki, które wydają rozmaite dźwięki – na tym etapie zmysł słuchu bardzo zyskuje na znaczeniu. Nade wszystko jednak dalej uwielbia swoją mamę. Maluszek wyraźnie zachęca Cię do wspólnych zabaw, jest spragniony Twojej uwagi i uznania z powodu nowo opanowanych umiejętności. Na Twoje zainteresowanie odpowie najpiękniej, jak potrafi – okaże Ci miłość, przytulając Cię i dając słodkie buziaki. Pod koniec 9. miesiąca dziecko zazwyczaj: jest bardzo wyczulone na świat dźwięku – uwielbia grające zabawki, grzechotki i piszczałki, bardzo chętnie słucha różnych melodii i piosenek zaczyna myśleć dedukcyjnie, np. ciągnie za kraniec kocyka, żeby przysunąć sobie znajdującą się na nim zabawkę rozumie pierwsze słowa i polecenia – te najczęściej przy nim powtarzane – ale jeszcze nie zaczyna samo ich używać zaczyna mieć świadomość swego ciała – w ramach zabawy może np. zakrywać sobie rączkami oczy lub buzię intensywnie okazuje Ci swoje uczucia – całuje Cię, przytula, łapie za rękę zaczyna przewidywać czyjeś oczekiwania, np. „popisuje się” swoimi umiejętnościami, bo wie, że to zwraca uwagę innych, i bardzo oczekuje wtedy reakcji otoczenia Żywienie Niemowlę w 9. miesiącu życia dalej powinno być karmione piersią lub dobrym dla niego mlekiem następnym. Możliwe jest także łączenie tych dwóch sposobów żywienia, czyli dokarmianie mlekiem modyfikowanym dziecka karmionego piersią (tzw. karmienie mieszane). Na obiadek powinnaś serwować dania i zupki z kawałeczkami wymagającymi gryzienia i żucia. Nie tylko bowiem wpływa to na doskonalenie tych umiejętności, lecz także stymuluje mięśnie twarzy maluszka i przekłada się na rozwój mowy. To bardzo ważne na tym etapie, ponieważ dziecko coraz chętniej i wyraźniej wypowiada sylaby – należy je w tym wspierać! Z kolei produkty zbożowe – podawane np. na śniadanie lub kolację – pomogą zagwarantować dziecku odpowiednią ilość węglowodanów złożonych, które dodadzą mu energii do odkrywania świata na cały dzień. Uwzględniaj w diecie dziecka różne zboża, ponieważ tylko urozmaicona dieta zaspokaja jego potrzeby żywieniowe. Niektóre kaszki zbożowe są też w diecie dziecka źródłem żelaza. Dziecko w 9. miesiącu życia może też skosztować pierwszych herbatniczków zbożowych – są pyszne i doskonale trenują technikę gryzienia! Ponadto jeśli podasz je dziecku do rączki, wesprzesz rozwój jego samodzielności. Nie zapomnij o podawaniu maluszkowi deserków mlecznych z jogurtem czy twarożkiem – pomogą dostarczyć dziecku w ciągu dnia odpowiednią ilość produktów mlecznych, dostosowanych do jego wieku. Mleko mamy lub mleko następne LITTLE STEPS® 2 Kaszki ryżowe Produkty warzywno-owocowe Deserki mleczne Miśkopty Soki i nektary Wspieranie rozwoju dziecka - 9. miesiąc Jeśli Twój maluszek podejmuje próby stawania z podparciem, to oczywiście mu na to pozwól. Jednak nie zachęcaj go do stawiania pierwszych kroczków, ponieważ dziecko zwykle nie jest jeszcze na to gotowe. Samo znajdzie odpowiedni moment, by stanąć na własnych nogach! Pamiętaj też o tym, aby przy takich pierwszych próbach zapewnić maluszkowi dobrą asekurację. Gdy udaje mu się stanąć, trzyma się mocno podparcia, ale jednocześnie możesz mieć wrażenie, że bardzo się chwieje i nie panuje do końca nad swoim ciałem. To prawda! Dziecko opanowuje bowiem zupełnie nową dla siebie postawę ciała i próbuje znaleźć środek ciężkości, niezbędny do jej utrzymania. Nie zapomnij też o tym, aby pomóc maluszkowi usiąść z pozycji stojącej – niemowlęta na tym etapie rozwoju ruchowego zwykle jeszcze tego nie potrafią. Skoro dziecko jest zafascynowane muzyką, spraw mu przyjemność i zapewnij jak najczęstszy kontakt z różnymi piosenkami. Pokazuj mu też, że cały świat jest wypełniony dźwiękami. Naśladuj odgłosy zwierząt, daj maluszkowi posłuchać tykania zegara czy śpiewu ptaków. Cały czas tłumacz, co w danym momencie dziecko słyszy – nazywaj konkretne przedmioty, zjawiska, czynności. Ważne jest to, aby dziecko jak najczęściej słyszało te słowa i powoli uczyło się je powiązać ze zdarzeniami czy obiektami z otoczenia. A poza tym… po prostu daj się porwać zabawie z maluszkiem! Jeśli widzisz, że zachęca Cię do wspólnych aktywności, okaż mu zainteresowanie. Dzięki temu będzie wiedział, że jest dla Ciebie ważny, a to da mu poczucie bezpieczeństwa. Pytania i odpowiedzi 1. Co je 9-miesięczne dziecko? Niemowlę w wieku 9 miesięcy dalej je mleko mamy lub odpowiednio dobrane mleko następne. Jest już jednak na etapie rozszerzania diety, więc należy mu podawać również zróżnicowane produkty zbożowe oraz warzywno-owocowe (w formie np. deserków czy soków). Dziecko 9-miesięczne powinno też jeść dania o nieco większych kawałeczkach – trenuje bowiem wtedy umiejętność gryzienia i żucia. 2. Co potrafi 9-miesięczne dziecko? Maluch w wieku 9 miesięcy umie zwykle podnieść się do siedzenia z niemal każdej pozycji. Coraz szybciej raczkuje, a gdy ma możliwość podparcia się o coś, próbuje też czasem podciągnąć się na nóżki. Potrafi wskazać interesującą go rzecz, a także precyzyjnie chwycić w palce nawet drobny przedmiot. Co jeszcze powinno umieć 9-miesięczne dziecko? Zwykle rozumie już ono często używane słowa i polecenia, zaczyna myśleć dedukcyjnie, lubi się „popisywać”. Ponadto chętnie i żywo okazuje emocje – całuje, przytula itp. 3. Ile powinno ważyć 9-miesięczne dziecko? Waga niemowląt jest bardzo zróżnicowana i jej prawidłowość należy sprawdzać na tzw. siatkach centylowych – uwzględniających także wzrost dziecka. Zasadniczo jednak uznaje się, że 9-miesięczny maluch waży zwykle od 7,5 do 11,5 kilograma. 4. Ile powinno jeść 9-miesięczne dziecko karmione piersią? Jeśli dziecko jest nadal karmione piersią, powinno dodatkowo otrzymywać około 3–4 posiłków uzupełniających – w ramach rozszerzania diety. Należy pamiętać, aby nie przekarmiać niemowlaka, niemniej jeśli maluszek ma apetyt, dobrze jest mu zaproponować także 1–2 przekąski dziennie. Karmienie piersią można też połączyć z podawaniem mleka następnego w butelce – jego dokładna ilość w ramach jednej porcji jest zawsze podawana w tabeli karmienia na etykiecie. 5. Ile śpi 9-miesięczne dziecko? Sen dziecka to sprawa bardzo indywidualna. Zazwyczaj jednak niemowlę w wieku 9 miesięcy śpi około 14–15 godzin na dobę. Większość tego czasu przesypia w nocy, jednak sporo maluchów dalej jeszcze ma drzemki dzienne – jedną albo dwie. Trwają one po mniej więcej godzinę–półtorej każda. Ponadto należy pamiętać, że dzieci w tym wieku mogą wykazywać symptomy lęków separacyjnych, dlatego mogą wówczas mieć szczególne problemy z zasypianiem. Dołącz do programu Zyskaj pełen dostęp do wszystkich benefitów! DARMOWE PRÓBKI Odbierz bezpłatne próbki NAN OPTIPRO® Plus 2 HMO. KONKURSY Weź udział w konkursach i wygrywaj nagrody. TESTOWANIA PRODUKTÓW Wypróbuj produkty Nestlé dla niemowląt i małych dzieci. STREFA EKSPERTA Zadaj pytanie naszym ekspertom i uzyskaj darmową poradę. 8-miesięczne dziecko - kalendarz rozwoju dziecka Ostatnie zmiany: 17 lutego 2022 W ósmym miesiącu życia maluch samodzielnie siedzi i zaczyna eksperymentować z przemieszczaniem się. Jeśli dostrzeże ciekawy obiekt, a ma możliwość wykazania się, z pewnością spróbuje się do niego dostać: będzie się turlać, pełzać, a może nawet podejmie próby raczkowania. Zajmują go także słowa: próbuje łączyć sylaby z ruchem (np. zrobić „pa-pa”). Co umie 8-miesięczniak? Czego można się spodziewać? W 8. miesiącu dzieci ważą od 8 do 9 kg, co zależy głównie od płci (chłopcy powinni ważyć 9 kg, a dziewczynki około 8 kg), ale i innych czynników (choćby genetycznych czy stanu zdrowia). Zwykle niemowlę przybiera na wadze około 370-380 gramów, a rośnie o 1,2-1,3 cm miesięcznie. Co może jeść 8-miesięczne dziecko? Najważniejsze w dalszym ciągu jest karmienie piersią lub mleko następne. Mleko mamy czy modyfikowane zapewnia zbilansowaną dietę, jednak w pewnym momencie przestaje wystarczać. To dlatego na tym etapie w menu niemowlaka powinny znaleźć się także inne pokarmy: warzywa, owoce czy produkty zbożowe (kaszki, kasze, ryż). Bardzo ważne jest także samodzielne jedzenie (może spróbujecie BLW?), a raczej pierwsze próby. W ósmym miesiącu życia dziecka trwa rozwój umiejętności gryzienia, kontynuowany po 7. miesiącu życia. Im maluch starszy, tym powinien dostawać twardsze i większe kawałki jedzenia. Dziecko powinno jeść 5 posiłków w ciągu dnia. W tym wieku w dalszym ciągu ważne jest mleko mamy lub mleko następne. Maluszek wypija zazwyczaj około 180 ml podczas karmienia. Jego dieta powinna być urozmaicona i zbilansowana. W ósmym miesiącu dziecko coraz lepiej rozumie mowę i odróżnia ją od innych dźwięków. Maluch gaworzy, wymawiając podwójne sylaby. Zaczepia bliskich, wydając okrzyki, mrucząc, bucząc i ciamkając. Repertuar serwowanych dźwięków jest naprawdę szeroki. Możesz też mieć wrażenie, że dziecko rozumie znaczenie pewnych zwrotów i słów, np. macha rączką, gdy mówisz „pa-pa”. W 8 miesiącu niemowlę naśladuje sporo gestów, np. klaskanie, ale i mimikę domowników. Generalnie widać, że dziecko coraz więcej rozumie – tak z tego, co się do niego mówi, jak i z otaczającego świata w ogóle. Maluchowi podoba się samodzielność. Dosyć dobrze sobie radzi, pijąc z kubeczka i jedząc łyżeczką. Wie też, czego chce, a i sprzeciwia się, gdy próbujesz zrobić coś wbrew jego woli – np. nakarmić czymś, co mu nie smakuje. Maluch pokazuje gestami, czego chce, a opinie wyraża wszelkimi dostępnymi środkami – najchętniej głosem i mimiką. W 8 miesiącu życia to nowość! Niemowlę reaguje na wyraźne zakazy w formie zwrotu „nie wolno”, próbując je jednak ignorować. Warto być konsekwentnym i cierpliwym. Dzięki temu dziecko uczy się zasad. To przydatne w wielu sytuacjach, tak w przyszłości, jak i teraz (np. niemowlę na tym etapie rozwoju nie zdaje sobie sprawy, że szczypanie, gryzienie czy ciągnięcie za włosy powoduje ból. Warto próbować to zmienić). Obudziła się w dziecku niezależność i inwencja twórcza. W swej ciekawości świata jest bardzo kreatywne. Pamiętaj, by stworzyć bezpieczną przestrzeń: z pola zasięgu dziecka usunąć wszystkie przedmioty niebezpieczne dla dzieci, którym mógłby się zadławić. Gdy spacerujecie, ośmiomiesięczniak raczej nie będzie już spał, a rozglądał się, rozmawiał z listkami na drzewie. Wszystko jest dla niego bardzo ciekawe. Nie walcz z tym, a ustaw oparcie wózka w pozycji półleżącej i pozwól maluszkowi cieszyć się światem. Maluch wciąż wielką miłością i zainteresowaniem darzy konkretne zabawki – najbardziej lubi te, które mają różne kolory, faktury, a i wydają dźwięki. Teraz nie tylko je smakuje, liże i bierze do buzi, nie tylko chwyta i trzyma, a zaczyna manipulować – ściska, obraca, przekładając z rączki do rączki. Ośmiomiesięczne dziecko jest nieufne w stosunku do nieznajomych i najbezpieczniej czuje się w obecności mamy. Doskonale zdaje sobie sprawę, kto swój, a kto obcy. Wie już, czego chce, kogo i co lubi. Czuje, że najfajniejsza jest mama, a obcy – już niekoniecznie. Nawet na moment nie chce się z nią rozstać. Ósmy miesiąc życia dziecka oznacza rozwój lęku separacyjnego. W tym okresie niemowlę zaczyna bardzo silnie wyrażać się lęk przed rozstaniem z mamą. Dobra wiadomość jest taka, że ten etap jest naturalny, niedługo minie. Teraz jednak nie jest najlepszy moment na powrót do pracy czy długie rozłąki. Pozostawiając dziecko pod opieką kogoś innego, zadbaj, by była to znana mu twarz. Dziecko wciąż z pasją przygląda się światu i studiuje budowę oraz możliwości różnych przedmiotów Jest bardzo towarzyskie - zwraca na siebie uwagę dorosłego, pociągając go za ubranie lub w inny sposób. Co ważne i interesujące, dziecko jest niestałe w uczuciach i emocjach, nagle przechodzi od śmiechu do płaczu - czasem nazywa się to kryzysem ósmego miesiąca. Co dziecko potrafi? Fizyczny rozwój malucha Jak wygląda rozwój ruchowy dziecka w 8 miesiącu życia? Maluch zwykle potrafi: pewnie trzymać się na nogach, gdy jest podtrzymywany pod pachy, siedzieć bez podparcia, z leżenia na brzuchu próbuje siadać zginając biodra i obracając tułów, niekiedy próbuje sam wstawać, trzymając się kurczowo nogi od stołu czy szczebelka podnosi pupę do góry - nie umie jednak z powrotem usiąść. zaczyna się przemieszczać. Początkowo pełza (podobnie jak foka), potem zaczyna raczkować. To znaczenie zwiększa mobilne możliwości dziecka. Dzięki nowo opanowanym umiejętnościom 8-miesięczne niemowlę zyskuje dostęp do miejsc dotychczas dla niego nieosiągalnych, co pozwala mu odkrywać świat na swoich zasadach. Niekiedy dzieci wynajdują własne sposoby poruszania się w kierunku upragnionej zabawki. Często początkowo raczkują do tyłu zamiast do przodu. Inne pełzają, turlają się. Motoryka mała Rozwój fizyczny to także motoryka mała. Umiejętności w tym zakresie, w 8 miesiącu życia dziecka, są imponujące. Niemowlę podnosi mały przedmiot tzw. chwytem nożycowym (przeciwstawia kciuk innym palcom, ale w jednej płaszczyźnie - chwyta jednocześnie trzema palcami: kciukiem, wskazującym i środkowym). Podnosi i chowa np. rodzynek w zaciśniętej dłoni. W ósmym miesiącu rozwija się także koordynacja wzrokowo-ruchowa. Dziecko wcześniej mogło mieć większe problemy z określeniem odległości jakiegoś przedmiotu. Teraz jednak wyciąga rączkę i chwyta to, co znajduje się blisko. Trenuje nową umiejętność – wypuszczanie przedmiotów z ręki. To doskonała zabawa i absorbujące zajęcie, dzięki któremu maluch uczy się i zaczyna rozumieć zależności przyczynowo-skutkowe. No i jak skutecznie zwraca na siebie uwagę innych! Pije z kubeczka, je z łyżeczki, ale i chętnie pałaszuje samodzielnie, posługując się własnymi rączkami. Wykorzystaj to – dawaj maluszkowi ugotowane warzywa (kalafior, brokuły czy marchewka), a także obrane, miękkie owoce (np. morela czy banan). Zachęcaj swoje 8 miesięczne dziecko do raczkowania. Dlaczego ? Jednym z ważniejszych etapów w rozwoju motoryki dużej dzieci (czyli chodzenia) jest raczkowanie (pełzanie też ma znaczenie, ale trwa znacznie krócej). Badania wskazują, że ruchy lateralnie naprzemienne, które niemowlak wykonuje przy raczkowaniu, równomiernie uaktywniają obie półkule mózgu. Działają one w równy sposób na obie strony ciała, pobudzają skoordynowane ruchy narządów zmysłów: obojga oczu, uszu, obu rąk i obu stóp, a także mięśni brzucha i pleców. Kiedy wszystkie te części organizmu są zaangażowane w równym stopniu, odpowiednio rozwija się spoidło wielkie mózgu, które steruje procesami między oboma półkulami. Uaktywnienie obu półkul, a w każdej z nich poszczególnych płatów, wpływa pozytywnie na zwiększenie funkcji poznawczej dziecka i łatwości uczenia się. Ułatwisz dziecku przemieszczanie się z miejsca na miejsce czy stawanie na nogi zakładając mu na stopy skarpety antypoślizgowe. W rozwoju dziecka bardzo ważne jest, by go stymulować. Jak zachęcać malucha do aktywności, które pomagają w nabywaniu nowych umiejętności, ale i doskonalą już zdobyte? Naturalnie najbardziej efektywna jest zabawa. Co możesz robić? Możliwości jest wiele: porozrzucaj zabawki na macie na podłodze - niech maluch próbuje się do nich dostać, odsuwaj mu różne zabawki: najlepsze są klocki z otworami, dzięki którym dziecko uczy się nowych rzeczy. Główkuje, ale i usprawnia nowe chwyty, wołaj dziecko z pewnej odległości, niech samo do ciebie się przysunie – pamiętaj, aby nagradzać uśmiechem i pochwałą każdą próbę, jeśli twoje dziecko stoi podtrzymywane przez ciebie, chwyć je za jedną rączkę sprawdzając, czy będzie w stanie utrzymać się przez kilka sekund. Jest to zabawa umożliwiająca dziecku doskonalenie umiejętności utrzymywania własnego ciężaru i zachowywania równowagi, maluchom podoba się także "kolebiąca piłka" - ułóż malca na dużej piłce, na brzuszku i poruszaj nią w różne strony, rozłóż na blacie stołu kilka kulek papierowych, niech maluch próbuje je chwytać. Pamiętaj, aby pilnować dziecko - w tym wieku wszystko co weźmie do ręki, wędruje do buzi. Nie do przecenienia są klasyki: zabawy w kąpieli, oglądanie książeczek, śpiewanie i tańczenie z maluszkiem na rękach, a także zabawy z lustrem czy rączkami („Sroczka kaszkę warzyła”), zabawy w chowanego (a raczej „A kuku”). Bardzo ważne jest, by rozmawiać z dzieckiem, mówić do niego i opowiadać, co się dzieje wokół i komentować, co robicie. Naśladuj wydawane przez malucha dźwięki, ale i zadawaj proste pytania. Próbuj także uczyć dziecko najprostszych słów złożonych z dwóch jednakowych sylab: mama, tata, baba, papa. Koniecznie wiąz je z obrazem, pokazując mamę, tatę, babcię czy robiąc papa. Każde dziecko rozwija się swoim własnym tempem. Stopniowo zdobywa poszczególne sprawności motoryczne i inne. Umiejętności podane w podręcznikach, przypisane odpowiedniemu wiekowi dziecka, są pewną średnią. Pamiętaj o tym, zanim zaczniesz się martwić. Choć dzieci rozwijają się w swoim tempie, niektóre zachowania lub brak osiągnięcia pewnych umiejętności mogą być powodem do zmartwienia. Kiedy skonsultować się z pediatrą? Niepokojące jest, gdy: W 8 miesiącu rodziców niepokojąca jest: niechęć do przyjmowania pozycji czworaczej, brak kontynuowania czworaków w formie aktywnego przemieszczania się, niechęć do utrzymywania samodzielnej pozycji siedzącej po posadzeniu, dziecko nie chce siadać, reaguje płaczem na samodzielnie pozostawienie go w pozycji siedzącej, nie aktywizuje się motorycznie, nie przyjmuje wysokiego klęku przy podporze. Bibliografia Eisenberg, A., Murkoff, Hathaway S. E, Pierwszy rok życia dziecka, Rebis, Poznań 1999. Hannaford C., Zmyślne ruchy które doskonalą umysł, Polskie stowarzyszenie Kinezjologów we wsp. z Medyk Sp. Z Maurer, D., Maurer Ch., Świat noworodka, PWN, Warszawa 1994. Vasta, R., Haith, Miller, Psychologia dziecka, WSz i P, Warszawa 1995. 1 miesiąc 2 miesiąc 3 miesiąc 4 miesiąc 5 miesiąc 6 miesiąc 7 miesiąc 8 miesiąc 9 miesiąc 10 miesiąc 11 miesiąc 12 miesiąc 13 miesiąc 14 miesiąc 15 miesiąc 16 miesiąc 17 miesiąc 18 miesiąc 19 miesiąc 20 miesiąc 21 miesiąc 22 miesiąc 23 miesiąc 24 miesiąc 3 lata 4 lata 5 lat 6 lat 7 lat

co potrafi 8 miesięczne dziecko